Co to jest kręgozmyk kręgosłupa?

Nawet gdy dbamy o nasz kręgosłup, pilnujemy poprawnej postawy ciała i nie przeciążamy się, musimy mieć świadomość, że wraz z wiekiem kręgosłup jest bardziej narażony na zmiany patologiczne. Jedną z nich jest między innymi kręgozmyk – nieprawidłowe przesunięcie kręgów względem siebie. Jakie są objawy tego schorzenia i czy jest ono niebezpieczne?

Bóle kręgosłupa zazwyczaj nie zwiastują niczego dobrego – bywają sytuacje, w których terapie manualne są wystarczającą metodą, by uśmierzyć ból, jednak niektóre skomplikowane schorzenia związane z przesuwaniem się kręgów wymagają leczenia operacyjnego. Jednym z nich jest kręgozmyk.

Na czym polega kręgozmyk i jakie są jego rodzaje?

Kręgozmyk to stan, w którym dochodzi do przesunięcia kręgu w kręgosłupie: górny wysuwa się do przodu lub do tyłu względem kręgu dolnego. Najczęściej takie rozsunięcia występują w odcinku lędźwiowym kręgosłupa (kręgozmyk lędźwiowy) lub lędźwiowo-krzyżowym i mogą pojawić się u osób w różnym wieku.

Kręgozmyk może mieć różne cechy charakterystyczne i w zależności od przyjętych kryteriów podziału, rozróżnia się wiele typów tego schorzenia:

• kręgozmyk przedni (przodozmyk kręgosłupa) – to ześlizg kręgu górnego ku przodowi względem niżej położonych kręgów;
• kręgozmyk tylny – przesunięcie kręgu do tyłu wraz z odcinkiem kręgosłupa znajdującym się powyżej niego;
• kręgozmyk rzekomy – dochodzi do niego wskutek procesów starzenia się stawów międzykręgowych i zwyrodnień wyrostków stawowych kręgów, w efekcie których przesuwa się cały kręg wraz z wyrostkiem kolczystym i tworzy uskok poniżej miejsca przesunięcia.
• kręgozmyk prawdziwy – w tym przypadku po przesunięciu kręgu dochodzi do złamania łuku; przemieszcza się zarówno przednia część łuku, jak i wyrostki stawowe wraz z odcinkiem kręgosłupa znajdującym się powyżej kręgozmyku.
• kręgozmyk dysplastyczny – to schorzenie wrodzone, wynikające z patologicznej budowy stawów międzywyrostkowych i nieprawidłowego kształtu łuku kręgu.

Kręgozmyk klasyfikuje się również w zależności od stopnia ześlizgu kręgu i dzieli się na pięć stopni:

• kręgozmyk 1 stopnia – ześlizg do 25% szerokości kręgu;
• kręgozmyk 2 stopnia – ześlizg 25-50%;
• kręgozmyk 3 stopnia – ześlizg 50-75%;
• kręgozmyk 4 stopnia – ześlizg 75-100%;
• kręgozmyk 5 stopnia – pełny ześlizg kręgu.

Czynniki rozwoju kręgozmyku

Kręgozmyk jest schorzeniem wrodzonym lub nabytym, na które cierpi około 5% populacji. W przypadku kręgozmyku wrodzonego, jego etiologią są genetyczne zaburzenia kostnienia.

Czynniki, które wpływają na rozwój kręgozmyku u osób nie obciążonych genetycznie, to m.in.:

• brak połączenia pomiędzy trzonem a łukiem kręgu,
• poziome ustawienie kości krzyżowej,
• patologiczne stany prowadzące do rozmiękania krążków międzykręgowych,
• wady rozwojowe stawów międzywyrostkowych kręgosłupa,
• ubytki kostne łuku kręgu,
• zmiany zwyrodnieniowe stawów międzywyrostkowych kręgosłupa.

Kręgozmyk – diagnostyka

Diagnostyka kręgozmyku obejmuje wywiad lekarski i badanie manualne, a także dodatkowe badania obrazowe. Lekarz najczęściej skupia się na dolegliwościach w odcinku lędźwiowym i kończynach. Weryfikacji podlega sposób chodzenia pacjenta, ruch na piętach i palcach, stabilizacja i położenie miednicy, obecność ewentualnych skurczów bioder i kolan, odruchy kolanowe i skokowe oraz obecność odruchów patologicznych.  Dodatkowe badania to zdjęcia rentgenowskie (RTG), MRI, CT oraz badanie gęstości kości (DEXA).

Kręgozmyk – objawy charakterystyczne

Kręgozmyk podejrzewa się u pacjentów, którzy skarżą się przede wszystkim na następujące dolegliwości:

• rozlewający się, promieniujący ból kręgosłupa, odczuwalny m.in. na pośladkach;
• rwa kulszowa w wyniku ucisku korzeni nerwowych i wtórnej stenozy;
• osłabione czucie nóg i krocza, drętwienie kończyn;
• problemy z chodzeniem, z powodu zaburzeń postawy ciała w wyniku tyłopochylenia miednicy oraz przykurczu stawów biodrowych i kolanowych.

Leczenie kręgozmyku

Leczenie zachowawcze kręgozmyku to leczenie objawowe. Ogranicza się ono do stosowania kinezyterapii, leków przeciwbólowych i zastrzyków z blokadą, które mają zmniejszać ból i obrzęk struktur nerwowych.

Gdy leczenie zachowawcze i fizjoterapia nie przynoszą oczekiwanych efektów, konieczny może okazać się operacja kręgozmyku. Rodzaj zabiegu dobiera lekarz indywidualnie dla każdego pacjenta – decyzja ta uzależniona jest od wieku chorego, chorób współistniejących oraz rodzaju i stopnia kręgozmyku. Leczenie operacyjne w przypadku stenozy kanału kręgowego opiera się na odbarczeniu struktur nerwowych. W przypadkach, gdy konieczna jest stabilizacja kręgozmyku, operacja polega na zmianie pozycji kręgozmyku i stabilizacji specjalnymi śrubami oraz implantami, umożliwiającymi zrost kręgów na pożądanym odcinku kręgosłupa.

Czy operacja kręgozmyku jest bezpieczna?

Leczenie operacyjne wskazane jest w przypadku, gdy pacjent odczuwa dokuczliwy ból pleców i objawy rwy kulszowej, które nie mijają, ma zaburzone czucie i osłabioną siłę mięśniową w kończynach oraz gdy kontrolne badania obrazowe podczas dotychczasowego leczenia wskazują na postępujący ześlizg kręgu.

Jak każda operacja, leczenie operacyjne kręgozmyku również obarczone jest pewnym ryzykiem powikłań – ale nie jest ono wysokie. Wszystko uzależnione jest oczywiście od konkretnego przypadku. Na szczęście dzięki małoinwazyjnym operacjom endoskopowym, możliwa jest minimalna ingerencja w tkanki wokół kręgosłupa oraz zapewnienie stabilizacji kręgom, które uległy ześlizgnięciu.

Lekarze w większości przyznają, że korzyści płynące z wykonanej małoinwazyjnej, endoskopowej operacji są nieporównywalnie duże w stosunku do wielkości ryzyka niepowodzenia takiego zabiegu.

Rekonwalescencja po operacji

Po wykonanej operacji bardzo ważna dla szybkiego powrotu do pełnej sprawności jest rehabilitacja. Co ważne, pacjent musi mieć świadomość, w jaki sposób funkcjonować z operowanym kręgosłupem: co wolno, a czego nie wolno wykonywać po operacji, jakich sytuacji unikać oraz jakie ćwiczenia wykonywać w domu, by przyspieszyć proces rekonwalescencji i nie zrobić sobie krzywdy.

Systematyczność w wykonywaniu ćwiczeń, unikanie przeciążeń kręgosłupa oraz wizyty u rehabilitantów sprawiają, że większość operowanych pacjentów wraca do pełnej sprawności już po 3 miesiącach od wykonanego zabiegu.

Przede wszystkim należy nie zwlekać z wizytą u specjalisty, jeśli odczuwane dolegliwości utrzymują się od kilku tygodni lub narastają – odpowiednio wcześnie rozpoczęte leczenie może pozwolić uniknąć operacji.

Pamiętaj! Niezwłocznie skontaktuj się z lekarzem, jeśli:

• odczuwasz ból rozprzestrzeniający się w dół kończyny dolnej,
• czujesz drętwienie lub mrowienie w pośladkach, okolicach narządów rodnych i w nogach,
• masz problem z kontrolowaniem zwieraczy i wypróżnianiem się,
• odczuwasz gorączkę bez wyraźnych przyczyn lub tracisz na wadze,
• bóli powyższe dolegliwości utrudniają chodzenie,
• ból nasila się nocą lub podczas leżenia,
• dolegliwości bólowe utrzymują się od dwóch tygodni i nie mijają.