Zwężenie kanału kręgowego odcinka lędźwiowego kręgosłupa - stenoza lędźwiowa
Kręgosłup człowieka chroni jeden z ważniejszych elementów ludzkiego ciała, który odpowiada za naszą pionową postawę oraz umożliwia większość wykonywanych ruchów podczas codziennych czynności – rdzeń kręgowy. Kostny kanał kręgowy chroni rdzeń oraz wychodzące z niego korzenie nerwowe, przewodzące impulsy nerwowe z rdzenia kręgowego do kończyn. Średnica kanału kręgowego różni się u ludzi w zależności od wieku oraz płci – przeciętnie kanał kręgowy w odcinku szyjnym ma średnicę około 25 mm, z kolei w odcinku lędźwiowym: 30 mm.
Stenoza kanału kręgowego
Gdy w wyniku procesu chorobowego dochodzi do zmniejszenia średnicy kanału kręgowego – zwężenia – mówimy o stenozie kanału kręgowego. Przyczyny stenozy mogą być różne – zmiany zwyrodnieniowe kiedy to na skutek przerostu więzadeł, przepuklin krążków międzykręgowych, przerostu stawów międzykręgowych lub torbieli synowialnych zwężeniu ulega kanał kręgowy lub otwory międzykręgowe. W efekcie czego w zwężonym kanale kręgowym powstaje ucisk na rdzeń kręgowy oraz nerwy, powodując ból, a także możliwe trwałe ubytki neurologiczne. Inną przyczyną stenozy kanału kręgowego mogą być urazy, nowotwory czy patologie naczyniowe. Najczęstszą jednak przyczyną jest proces zwyrodnieniowy kręgosłupa, kiedy to stenoza rozwija się powoli, dlatego jej diagnoza może być dosyć trudna. Zwykle do lekarza pacjenci zgłaszają się dopiero w przypadku silnych dolegliwości bólowych oraz stopniowego ograniczenia mobilności – a wówczas może się okazać, że operacja kręgosłupa lędźwiowego to jedyna szansa na odzyskanie zdrowia.
Zapoznaj się z informacjami o czynnikach, genezie powstania stenozy i metodach diagnostyki
Stenoza kręgosłupa lędźwiowego czy szyjnego może być zarówno schorzeniem wrodzonym, jak i nabytym – do zwężenia kanału kręgowego dochodzi niemal u każdej osoby po 40 roku życia. Objawia się głównie częstym bólem w odcinku lędźwiowym lub szyjnym kręgosłupa, ale nie uniemożliwia codziennych czynności.
Bywają jednak takie przypadki, w których stenoza przybiera postać ciężką i konieczne staje się leczenie chirurgiczne oraz fizjoterapeutyczne. Na rozwój stenozy kanału kręgowego mają wpływ m.in. takie czynniki jak:
- dyskopatia,
- urazy kręgosłupa w wyniku wypadków oraz przeciążenia,
- choroba zwyrodnieniowa stawów,
- guzy kręgosłupa,
- zwapnienia kości,
- choroby reumatoidalne.
Zwężenie kanału kręgowego postępuje wraz z procesem starzenia się człowieka – praktycznie każdy człowiek doświadcza postępującej stenozy, najczęściej w odcinku lędźwiowym. Dzieje się tak dlatego, że z biegiem lat tkanki krążków międzykręgowych naturalnie tracą wodę, wypłaszczają się i przez to stają się niestabilne i bardziej łamliwe. To z kolei powoduje powstawanie ostróg kostnych i wypukleń wiązadeł, które zmniejszają światło kanału kręgowego.
Trudność w jednoznacznej diagnozie stenozy na podstawie objawów polega na tym, że schorzenie to nie daje jednego, konkretnego symptomu: mogą to być bóle, drętwienia nóg, trudności w chodzeniu (chromanie). Jednym z objawów stenozy są bóle pojawiające się podczas krótkiego spaceru, a także towarzyszące mu drętwienie i skurcze kończyn.
Swoistym objawem stenozy kręgosłupa lędźwiowego jest zanikanie tych objawów podczas pochylania ciała w przód lub siadania – jest to spowodowane zmianą postawy, która wpływa na rozszerzanie się kanału kręgowego i zwiększanie przestrzeni w miejscach, w których w innej pozycji występuje zwężenie oraz ucisk na nerwy.
Stenoza kręgosłupa lędźwiowego może się również objawiać tzw. ciężkością nóg, mrowieniem w kończynach, zaburzeniami snu a nawet nieprawidłową pracą pęcherza. Postępująca degradacja struktur w kanale kręgowym sprawia, że dolegliwości stają się coraz bardziej uciążliwe i powoli ograniczają codzienne funkcjonowanie osób dotkniętych tą chorobą.
Diagnoza rozpoczyna się zwykle od szczegółowego wywiadu z pacjentem, poszerzonego o badanie fizykalne, neurologiczne i obrazowe – rezonans magnetyczny wyraźnie przedstawia położenie krążków międzykręgowych, nerwów czy naczyń krwionośnych wraz z ich ewentualnymi przesunięciami. Również zdjęcie rentgenowskie kręgosłupa lędźwiowego wykonane w projekcjach czynnościowym może pozwolić na rozpoznanie stenozy, ale też tzw. kręgozmyku czy niestabilności kręgosłupa.
Jeśli średnica zwężonego kanału kręgowego wynosi mniej niż 15 mm, diagnozowana jest względna stenoza, jeśli natomiast światło kanału jest mniejsze niż 10 mm – mówi się o krytycznym zwężeniu.
Stenozie można skutecznie przeciwdziałać, wykonując specjalne treningi na co dzień – jedną z zalecanych w takim przypadku aktywności fizycznych jest jazda na rowerze, podczas której rozciągnięta postawa daje nerwom w kanale kręgowym więcej przestrzeni i skutecznie zwalcza objawy stenozy.
Leczenie stenozy lędźwiowej
Lekarz po szczegółowym procesie diagnostycznym pacjenta decyduje o metodzie leczenia i ustala indywidualny plan, który obejmuje zarówno farmakoterapię, jak i ćwiczenia, rehabilitację czy ewentualne zabiegi chirurgiczne – wszystko zależy od konkretnego przypadku.
Zdarza się tak, że u niektórych pacjentów leczenie zachowawcze nie jest zasadne, ponieważ ich stan i dolegliwości bólowe są na tyle poważne, że przedłużające się leczenie nie przyniesie pożądanych efektów i wydłuży czas do otrzymania optymalnego leczenia – operacji.
Najnowsze osiągnięcia medycyny pozwalają na operowanie kręgosłupa metodą małoinwazyjną – endoskopową. To wysoce precyzyjna operacja kręgosłupa lędźwiowego, która pozostawia niewielkie blizny i gwarantuje natychmiastową ulgę po zabiegu. Oprócz zwiększenia światła kanału kręgowego, lekarz może również ustabilizować dodatkowo kręgosłup, przeprowadzając spondylodezę kręgosłupa.
Zapoznaj się z metodami leczenia stenozy kręgosłupa lędźwiowego
Dzięki podaniu zastrzyków nadtwardówkowych w okolicy występowania stenozy, można wygasić stan zapalny uciskanych korzeni nerwowych – w efekcie pacjent odczuwa mniejszy ból i może pokonać pieszo dłuższą trasę bez dolegliwości bólowych. Jednocześnie zastrzyki umożliwiają także podjęcie przez pacjenta ćwiczeń rehabilitacyjnych, których celem jest zwiększenie światła kanału kręgowego. Systematyczne wykonywanie takich treningów daje szansę na wyleczenie stenozy i uniknięcie inwazyjnej operacji kręgosłupa.
Dzięki podaniu zastrzyków nadtwardówkowych w okolicy występowania stenozy, można wygasić stan zapalny uciskanych korzeni nerwowych – w efekcie pacjent odczuwa mniejszy ból i może pokonać pieszo dłuższą trasę bez dolegliwości bólowych. Jednocześnie zastrzyki umożliwiają także podjęcie przez pacjenta ćwiczeń rehabilitacyjnych, których celem jest zwiększenie światła kanału kręgowego. Systematyczne wykonywanie takich treningów daje szansę na wyleczenie stenozy i uniknięcie inwazyjnej operacji kręgosłupa.
W przypadku, gdy plan leczenia stenozy kręgosłupa lędźwiowego obejmuje leczenie farmakologiczne, lekarze zalecają stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które zmniejszają ból i obrzęk korzeni nerwowych, leków przeciwbólowych oraz środków przeciwdrgawkowych, które upośledzają wrażliwość korzeni nerwowych, uciskanych przez inne struktury.
Leczenie operacyjne wiąże się zwykle z okresem rekonwalescencji przed powrotem do pełnej sprawności pacjenta. Pionizację pierwszy raz po zabiegu podejmuje się po około 6-8 godzinach od operacji, by po upływie kolejnych zwiększać stopniowo aktywność fizyczną chorego. Co ważne, przez okres 3 tygodni po operacji pacjent nie powinien przeciążać kręgosłupa (nie podnosić ciężkich rzeczy, nie wykonywać gwałtownych ruchów i nie zmieniać nagle położenia ciała).
Czy stenozę kręgosłupa lędźwiowego da się wyleczyć?
Przyjęte metody leczenia oraz rokowania pacjenta zależą w dużej mierze od stopnia zaawansowania choroby. Dlatego tak ważne jest, by pacjenci jak najszybciej zgłaszali się do lekarza, gdy tylko odczuwają jakieś dolegliwości bólowe w kręgosłupie.
Pierwszym krokiem przy bólu nie utrudniającym codziennych czynności jest terapia zachowawcza i ćwiczenia rehabilitacyjne – w przypadku niewielkiego zwężenia kanału kręgowego, metody te mogą okazać się skuteczne w leczeniu stenozy. Jeśli te metody nie działają, prawdopodobnie potrzebne będzie leczenie radykalne – operacja chirurgiczna.
Najważniejsze dla chorego to: nie zwlekać z wizytą u lekarza – jeśli źródłem jego dolegliwości jest stenoza, długotrwałe zwężenie kanału kręgowego i ucisk na korzenie nerwowe niesie ryzyko trwałego uszkodzenia struktur nerwowych. A wówczas powrót do pełnego zdrowia jest bardziej skomplikowany i wymaga złożonego, długotrwałego leczenia u specjalistów.
