Czym jest dyskopatia? Przyczyny, objawy i operacja dyskopatii
Dyskopatia to zmiany zwyrodnieniowe krążka międzykręgowego, w którym dochodzi do uwypuklenia jądra galaretowatego, z powodu uszkodzenia pierścienia włóknistego w krążku – schorzenie to potocznie nazywane jest przepukliną kręgosłupa i może obejmować praktycznie każdy jego odcinek.
Ludzki kręgosłup zbudowany jest z 23 krążków międzykręgowych, których głównym zadaniem jest amortyzowanie wszelkich wstrząsów i niwelowanie ich wpływu na kręgi. Jest to możliwe, dzięki charakterystycznej budowie krążków międzykręgowych, które składają się z miękkiego, galaretowatego rdzenia i zewnętrznego, stabilizującego je pierścienia z włókien.
Dyskopatia rozwija się często nie dając żadnych objawów lub dając nieznaczne, łatwe do zbagatelizowania – to dłuższy proces degradacji krążków międzykręgowych. Dochodzi do niego na skutek długotrwałego, nadmiernego obciążenia, a także zużycia struktur krążków wraz z upływem lat: pierścienie włókniste stopniowo tracą swoją elastyczność i powstają w nich mikropęknięcia, przez które jądro galaretowate może przedostać się do kanału kręgowego (stenoza kanału kręgowego), uciskając na korzeń nerwowy.
Najczęściej dyskopatia dotyczy kręgosłupa lędźwiowego (L), nieco rzadziej – kręgosłupa szyjnego (C) oraz odcinka kręgosłupa piersiowego (Th).
Przyczyny dyskopatii
Ryzyko wystąpienia dyskopatii wzrasta wraz z wiekiem, ale istnieje też kilka czynników, które mogą to ryzyko potęgować:
- nadwaga,
- siedzący tryb życia,
- nadmierne obciążenie – dźwiganie ciężarów,
- złe nawyki utrwalające wady postawy,
- wrodzona słabość tkanki łącznej.
Objawy dyskopatii
Jeśli dyskopatia powoduje ucisk na rdzeń kręgowy, a nawet uszkodzenie struktur nerwowych, u chorego mogą pojawiać się różne objawy, uzależnione od lokalizacji dyskopatii. Pierwszym niepokojącym objawem, który każdorazowo powinien być skonsultowany z lekarzem, jest przewlekły ból kręgosłupa lędźwiowego, promieniujący do kończyn i trwający ponad tydzień.
Objawy dyskopatii lędźwiowej
Dyskopatia w tym odcinku kręgosłupa objawia się najczęściej piekącym bólem w dolnej części pleców, promieniującym do nogi lub stopy, mrowieniem, swędzeniem i zaburzeniami czucia. Bardzo często odruchy fizjologiczne, takie jak kichanie czy kaszel, potęgują odczucia bólowe. U niektórych pacjentów występują również zaburzenia pracy pęcherza i odbytnicy, drętwienie w obrębie narządów płciowych oraz wewnętrznych stref ud – takie objawy wymagają natychmiastowej diagnozy oraz wdrożenia intensywnego leczenia.
Objawy dyskopatii szyjnej
Ból promieniujący do łopatek i ramion to podstawowy objaw dyskopatii szyjnej, któremu dodatkowo może towarzyszyć uczucie drętwienia rąk i palców. W efekcie dolegliwości bólowych pacjentów często także boli głowa, mają problemy z koncentracją, zaburzenia równowagi, a nawet zaburzenia widzenia.
Objawy dyskopatii piersiowej
Dyskopatia piersiowa należy do najrzadziej występujących dyskopatii u pacjentów – jej cechą charakterystyczną jest ból pleców, który promieniuje na boki i może być często mylony z objawami ostrego ataku serca.
Jak zdiagnozować dyskopatię?
Rozpoznanie choroby rozpoczyna się zawsze od szczegółowego wywiadu z pacjentem, następnie konieczne jest przeprowadzenie dokładnego badania neurologicznego: sprawdzenie odruchów, ruchliwości i prędkości przewodzenia nerwów. Na tej podstawie lekarz może już wstępnie podejrzewać, jakiego odcinka kręgosłupa dotyczy dyskopatia u konkretnego pacjenta.
Pełny obraz schorzenia daje dopiero wykonany rezonans magnetyczny kręgosłupa – wówczas lekarz jest w stanie dokładnie wskazać lokalizację chorego krążka międzykręgowego, ocenić ewentualny stan zapalny, zmiany struktur nerwowych, etc. Na tej podstawie może postawić diagnozę i odpowiedzieć na pytanie: która metoda leczenia dyskopatii będzie dla pacjenta najlepsza?
Czy leczenie dyskopatii zawsze oznacza zabieg operacyjny?
Decyzja, która metoda leczenia bólu kręgosłupa będzie najkorzystniejsza, nie zawsze jest prosta. Najczęściej chirurgiczne leczenie dyskopatii traktowane jest jako ostateczność i wcześniej stosuje się farmakoterapię oraz terapie manualne. Zawsze brane są pod uwagę wszelkie zalety i wady różnych metod leczenia, o których pacjent jest informowany i sam również wpływa na wybór konkretnej metody. Jakie czynniki decydują o sposobach leczenia dyskopatii?
- rodzaj i natężenie dolegliwości bólowych,
- rezultat stosowanych poprzednich metod leczenia oraz czas trwania terapii,
- choroby współistniejące i ogólny stan zdrowotny pacjenta,
- stan układu neurologicznego,
- ocena obrazu rezonansu magnetycznego,
- kontekst psychospołeczny: wykonywany przez pacjenta zawód, samodzielność, kontakt z rodziną, zaburzenia psychiczne.
Jeśli leczenie objawowe nie przynosi efektów, aby pacjent uzyskał trwałą ulgę w bólu i aby zatrzymać proces nieodwracalnego uszkodzenia nerwów przez fragment krążka międzykręgowego, pacjentom sugeruje się leczenie operacyjne dyskopatii.
Minimalnie inwazyjna metoda leczenia – endoskopowa operacja dyskopatii
Zastosowanie endoskopu do leczenia chorób kręgosłupa (mikrodyscektomia) to coraz częściej spotykana, nowoczesna alternatywa dla standardowych, inwazyjnych metod operacyjnych. Operacja endoskopowa pozwala zmniejszyć ryzyko powikłań pooperacyjnych i znacznie skraca czas rekonwalescencji pacjenta po zabiegu.
Jakie wyróżniamy rodzaje endoskopowych operacji dyskopatii?
Endoskopowa metoda leczenia dyskopatii wykorzystuje kilka różnych technik dostępu do kręgosłupa – wybór uzależniony jest od anatomii danego pacjenta, objawów i rozległości dyskopatii. Kwalifikacja do rodzaju zabiegu poprzedzona jest analizą obrazu rezonansu magnetycznego.
Przebieg operacji dyskopatii
Zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu ogólnym i polega na wykonaniu niewielkiego nacięcia w skórze, przez które wprowadzany jest endoskop połączony z kamerą. Lekarz po przecięciu więzadła żółtego otrzymuje dostęp do objętego przepukliną obszaru, gdzie znajdują się uciskane korzenie nerwowe. Za pomocą mikro-narzędzi lekarz odbarcza nerw, dzięki wycięciu krążka międzykręgowego, który uległ uszkodzeniu.
Endoskopowa operacja usunięcia krążka pozwala pacjentowi na powrót do domu nawet kolejnego dnia po zabiegu, minimalizując zupełnie powikłania operacji dyskopatii.
Ta technika wykorzystywana jest najczęściej w przypadku bocznego wypadnięcia dysku. Lekarz wykonuje nacięcie w skórze z boku kręgosłupa i wprowadza endoskop w otwór międzykręgowy.
Ta technika to tzw. metoda wewnątrzdyskowa, którą stosuje się zwłaszcza podczas leczenia operacyjnego niewielkich przepuklin. Endoskop wprowadza się do środka krążka międzykręgowego i mikro-narzędziem usuwa się jego zwyrodniałą część.
Rehabilitacja dyskopatii lędźwiowej, szyjnej i piersiowej
Pacjenci odczuwający silne bóle lędźwiowe lub szyjne podczas ruchu, intuicyjnie sami się unieruchamiają, unikają wysiłku, który jest źródłem bólu i przechodzą w spoczy kosy tryb życia.
Jednak leczenie dyskopatii szyjnej, lędźwiowej czy piersiowej najczęściej wymaga tak naprawdę natychmiastowej fizjoterapii, która może być samodzielną wstępną metodą leczenia dyskopatii lub terapią rehabilitacyjną np. po operacji dyskopatii lędźwiowej.
Niezwykle pomocne w niwelowaniu powikłań leczenia operacyjnego oraz w skracaniu procesu powrotu do pełnej sprawności są ćwiczenia odciążające kręgosłup, masaże, czy gimnastyka wodna, prowadzone pod okiem doświadczonego fizjoterapeuty.
Profilaktyka dyskopatii
Czy dyskopatii kręgosłupa można zapobiec? I jak nauczyć się funkcjonować po wykonanej endoskopii?
Nie ma leków ani terapii, które dadzą gwarancję uniknięcia dyskopatii – istnieją jednak pewne sposoby, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia choroby i opóźnić jej objawy. Przede wszystkim należy wzmocnić mięśnie pleców i unikać dużych obciążeń kręgosłupa.
Jak na co dzień zapobiegać wypadnięciu dysku?
- Zadbaj o optymalną masę ciała – zwróć uwagę na zdrowy poziom wskaźnika BMI, ponieważ nadwaga i otyłość to dodatkowe obciążenie krążków międzykręgowych;
- Pamiętaj, żeby podnosić ciężkie przedmioty, kucając z prostymi plecami;
- Wzmacniaj mięśnie pleców poprzez systematyczną aktywność fizyczną – świetny dla mięśni pleców i kręgosłupa jest trening lub relaks na basenie;
- Zainwestuj w wygodny, gwarantujący zdrową pozycję podczas snu materac;
- Jeśli wykonujesz pracę siedzącą (np. przy komputerze), pamiętaj o regularnych przerwach i ergonomicznym krześle